Η μόνιμη αγωνία γιαγιάδων, παππούδων, μανάδων και πατεράδων που ναι μεν έρχεται από καλή πρόθεση, συντηρεί όμως ένα στερεότυπο δεκαετιών του διαστρέβλωσης της έννοιας τρώω σωστά. Οι γενιές μας έχουν μεγαλώσει και ακόμη μεγαλώνουν με την αντίληψη ότι το να τρώει πολύ (και συχνά) το παιδί αποτελεί δείγμα υγείας. Γονείς και ηλικιωμένοι φροντιστές θυσιάζουν ενίοτε την ανάγκη για υγιεινή διατροφή στο βωμό του «ας φάει το παιδί και ας είναι ό,τι ναναι». Παιδιά κανονικού βάρους συλλαμβάνονται ως αδύνατα, ενώ υπέρβαρα ή παχύσαρκα αντιμετωπίζονται ως κανονικά από το άγρυπνο υπερπροστατευτικό «γονεϊκό λογισμικό» σήμερα. Σε κάποιες περιπτώσεις επιβραβεύονται επίμονα παιδιά που «τρώνε καλά» σε αντίθεση με τα υπόλοιπα.
Η παιδική παχυσαρκία τετραπλασιάστηκε κατά την περίοδο 1990-2022 αποτελώντας ένα από τα οξύτερα προβλήματα δημόσιας υγείας τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Οι επιπτώσεις στην υγεία τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες είναι τεράστιες (λινκ στο 1ο σχόλιο). Επ’ ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Παχυσαρκίας μιλάμε όσο μπορούμε για το θέμα ώστε να ενισχύσουμε την ευρύτερη ευαισθητοποίηση του κόσμου μέσω της σωστής ενημέρωσης.
Η 4η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας
Τα σοκαριστικά ευρήματα μιας νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο The Lancet αποκαλύπτουν ότι το 2022 πάνω από 880 εκατομμύρια ενήλικοι & 159 εκατομμύρια παιδιά, συνολικά δηλαδή πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι είναι παχύσαρκοι. Πιο συγκεκριμένα:
- Κατά την περίοδο 1990-2022 η παιδική παχυσαρκία τετραπλασιάστηκε, ενώ των ενηλίκων διπλασιάστηκε.
- Για τα κορίτσια από το 1,7% του παγκόσμιου πληθυσμού το 1990 το ποσοστό έφτασε στο 6,9% το 2022.
- Για τα αγόρια, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν από 2,1% σε 9,3%.
- Για τις γυναίκες, το ποσοστό παχυσαρκίας αυξήθηκε από 8,8% σε 18,5%.
- Στους άνδρες από 4,8% σε 14%.
Πρόκειται για τεράστια αύξηση που δικαιολογεί τον όρο επιδημία παχυσαρκίας ενώ οι προεκτάσεις στη συνολική υγεία του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένου και της ψυχικής, είναι ανυπολόγιστες. Η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τις ακόλουθες παθήσεις :
Η παχυσαρκία μπορεί να οδηγεί σε διακρίσεις, στίγμα (το αίσθημα της ντροπής λόγω του υπερβολικού βάρους) & εκφοβισμό (bullying), ζητήματα με επιπτώσεις σε αυτοεκτίμηση και ψυχική υγεία, τόσο των νέων όσο και των ενηλίκων.
Οι αρνητικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην ψυχική υγεία μπορεί να περιλαμβάνουν: κατάθλιψη/διαταραχή διάθεσης, άγχος, αρνητική εικόνα σώματος, διαταραχές πρόσληψης τροφής, απομόνωση, μείωση της ποιότητας ζωής, μείωση της ποιότητας του ύπνου.
Αντίστροφα τα προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί να οδηγούν σε αύξηση της παχυσαρκίας λόγω :
- αυξημένης υιοθέτησης ανθυγιεινών μοτίβων διατροφής και μη ευνοϊκού τρόπου ζωής.
- φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχιατρικών διαταραχών και μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του σωματικού βάρους και αντίσταση στην ινσουλίνη, συμβάλλοντας στην παχυσαρκία.
Να σημειωθεί επιπλέον ότι η υπερφαγία αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως εθιστική συμπεριφορά.
Επιπλέον, σύμφωνα με εντελώς πρόσφατη μελέτη στο BMJ η μεγαλύτερη έκθεση σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο επιπτώσεων για την υγεία, ιδίως καρδιαγγειακών, διαβήτη τύπου 2, παχυσαρκίας, ψυχιατρικών καθώς και αυξημένη θνησιμότητα.
Η παχυσαρκία αναγνωρίζεται πλέον ως χρόνια ασθένεια από όλο και περισσότερους οργανισμούς και συστήματα υγείας. Επιπλέον χαρακτηρίζεται ως σιωπηρή καθώς δεν έχει συγκεκριμένα συμπτώματα. Υπάρχει βέβαια ένα σχετικό debate για το οποίο μπορείτε να διαβάσετε ενδιαφέροντα πράγματα στον Obesity Medicine Association.
Ευνοεί το παγκόσμιο γίγνεσθαι τη μεγαλύτερη υιοθέτηση υγιεινών προτύπων διατροφής από μεγάλα πληθυσμιακά σύνολα; Επιτυγχάνουν τα συστήματα υγείας να αντιμετωπίσουν την παχυσαρκία πριν τα άτομα εμφανίσουν συννοσηρότητες; Συμβάλλουν οι οικονομικές ανισότητες στην αύξηση του επιπολασμού της παχυσαρκίας λόγω μειωμένης πρόσβασης σε υγιεινή διατροφή και αυξημένη πρόσβαση σε φθηνά τρόφιμα χαμηλής ποιότητας; Συμβάλλει ο σύγχρονος τρόπος ζωής στην πρόληψη της παχυσαρκίας; Υπάρχουν ισχυρές πολιτικές πρόληψης που να αντιρροπούν το επιθετικό μάρκετινγκ των πολυεθνικών και μη βιομηχανιών τροφίμων, οι οποίες σίγουρα μόνο ζημιογόνες επιχειρήσεις δεν αποτελούν);
Απογοητευτικά τα ευρήματα και ερωτήματα με δύσκολες απαντήσεις. Προσπαθούμε για την ευαισθητοποίηση του κόσμου, προσπάθεια η οποία συμπεριλαμβάνει και την εξής διευκρίνηση: Άλλο η αποστιγματοποίηση της παχυσαρκίας και άλλο το μήνυμα «body positivity», η αντίληψή της ως ένα καλό πρότυπο, για το οποίο δε χρειάζεται να τίθεται ένα όριο ή μια αντιμετώπιση. Πιο απλά: δεν κοροϊδεύουμε, δεν κατακρίνουμε, δεν απορρίπτουμε, δεν απομονώνουμε, αλλά μη φτάσουμε να ανάγουμε την παχυσαρκία σε «όλα μια χαρά, δεν τρέχει τίποτα».
